Transactionele Analyse

Transactionele Analyse (TA) is een praktische theorie voor training, coaching en zelfontwikkeling. Met TA zoek je uit waar die gedachten, gedrag en manieren van communiceren vandaan komen, welk doel ze ooit dienden, en of ze nu nog nuttig zijn. Bij TA wordt gebruik gemaakt van het Ouder-Volwassene-Kind model (OVK model), waarmee de interne emotionele toestand waar een individu zich op een bepaald moment in bevindt wordt verhelderd. Er zijn drie basistoestanden: de Ouder, de Volwassene en het Kind. De toestanden zijn slechts benamingen en hebben geen betrekking op werkelijke kinderen, ouders of volwassenen.

Naast het OVK model wordt er ook gebruik gemaakt van de dramadriehoek. De dramadriehoek is een visuele weergave van communicatiepatronen tussen mensen. De dramahoek bestaat uit drie ineffectieve rollen: de aanklager, de redder en het slachtoffer. De driehoek maakt inzichtelijk hoe er een destructieve, ongelijkwaardige communicatiedynamiek tot stand kan komen tussen mensen als ze in een bepaalde rol schieten.

Deze driehoek kenmerkt zich door het feit dat het individu als het ware in ‘gevangen’ wordt en dan steeds de keuze hebt uit drie mogelijkheden, namelijk: het aannemen van de rol van de Redder, de Aanklager of het Slachtoffer. Deze drie sociale rollen vullen elkaar aan en leveren in de communicatie vaste patronen op. Het merkwaardige van deze drie rollen is dat de betreffende personen zich niet bewust zijn van de wijze waarop zij zichzelf en de ander als het ware ‘gevangen’ houden in een negatief emotioneel spel en hiermee gezond en adequaat gedrag vermijden. Het slachtoffer roept ‘help’ maar wil niet echt gered worden, de redder wil redden en de aanklager geeft de redder of het slachtoffer de schuld dat het niet goed gaat. Mensen die vanuit deze posities met elkaar communiceren, zullen niet doelgericht en efficiënt met elkaar praten. Zij hebben regelmatig het gevoel dat ze niet verder komen en dat ze op bijna voorspelbare wijze met elkaar een patroon herhalen.

Al de drie sociale rollen ontstaan bij een gevoel over onszelf dat we op één of andere manier ‘niet OK’ zijn. In plaats van te zeggen wat ons dwars zit of wat we nodig hebben, nemen we een rol aan zoals beschreven hierboven. We doen het allemaal en het gebeurt overal maar we doen er onszelf en anderen geen goed mee:

• In de rol van slachtoffer misken je je eigen veerkracht en daardoor zie je niet de mogelijke oplossingen.
• In de rol als redder denk je dat je alles moet redden om daarmee belangrijk te zijn en om het goed te doen. Maar door ongevraagd hulp aan te bieden maak je het slachtoffer afhankelijk en geef je de boodschap dat het slachtoffer niet in staat is het zelf op te lossen.
• In de rol als aanklager denk je dat het goed is om de hulp van anderen af te wijzen om onafhankelijk mogelijk over te komen.

De aangenomen rol zorgt er voor dat je niet effectief bent en dat communicatie met anderen niet tot bevredigende resultaat leiden. Bovendien kost de dramadriehoek veel energie en bestaat hij uit ongelijke rollen. Er zijn ook altijd allerlei verborgen boodschappen. Er is een alternatief: de winnaarsdriehoek:

• Van Slachtoffer verander je naar Schepper: neem verantwoordelijkheid op voor je eigen gedachten, gevoelens en behoeften. Durf je kwetsbaar op te stellen en zelf actief te zoeken naar oplossingen voor problemen. Je kan gericht hulp vragen.
• Van Redder verander je naar Coach: wees positief helpend, maar neem geen verantwoordelijkheid over en doe niets meer of minder dan afgesproken.
• Van Aanklager verander je in Uitdager: Je geeft positieve feedback en je bent duidelijk over je eigen grenzen.